PODGLĄD ATOMU
     
 

Kultura i sztuka w Polsce X–XV w. I

Kalendarium
966 – chrzest Polski
2 połowa X w. – pierwsze świątynie romańskie na ziemiach polskich
1090-1118 – wzniesienie tzw. drugiej katedry romańskiej na Wawelu, jej pozostałością jest kamienna trójnawowa krypta św. Leonarda
ok. 1170 – sporządzenie Drzwi gnieźnieńskich
pocz. XIV w. – wzniesienie Kościoła Mariackiego w Krakowie
1311-1320 – budowa zamku w Malborku, siedziby wielkich mistrzów Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego (zakonu krzyżackiego)
1320 – koronacja Władysława Łokietka w gotyckiej katedrze na Wawelu
1477-1489 – praca Wita Stwosza nad ołtarzem głównym do Kościoła Mariackiego w Krakowie

Źródło 1a. Mapa. Zabytki architektury romańskiej w Polsce , CARTE



Źródło 1b. Mapa. Zabytki architektury gotyckiej w Polsce , CARTE




Źródło 2. Wybrane obiekty sztuki romańskiej w Polsce














Przekrój budowli romańskiej - trójnawowej




[ŹRÓDŁA]

[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Cieszyn_rotunda_sw_Mikolaja.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Inowroclaw_kosciol_NMP.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Tum_-_Kolegiata_01.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Saint_Leonardo_vault.PNG]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Polska_Sandomierz_006.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Strzelno_column_of_virtues.jpg]


Źródło 3. Wybrane obiekty sztuki gotyckiej w Polsce













[ŹRÓDŁA]

[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kosciol_mariacki_krakow.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Breslau-rathaus.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Mariacki_w_Krakowie
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:CopernicusHouse.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Krakau_-_Barbakan.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kwidzyn_zamek.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Gothic_altar_veit_stoss_bordercropped.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Gotic3d2.jpg]
[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Frombork_-_Katedra_-_Portal_wej%C5%9Bciowy_edited.jpg/450px-Frombork_-_Katedra_-Portal_]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Piet%C3%A0_w_ko%C5%9Bciele_%C5%9Aw._Barbary_w_Krakowie.jpg]
[http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_na_Piasku_we_Wroc%C5%82awiu.jpg]

Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

1. Porównaj zasięg występowania budowli romańskich z zasięgiem gotyku w Polsce.
2. Wyjaśnij przyczyny zauważonych różnic.

Na podstawie źródła 2.

1. Wymień charakterystyczne cechy budowli romańskich.
2. Z jakiego budulca zostały wzniesione te obiekty?
3. Jakie było główne przeznaczenie wskazanych budowli romańskich?
4. Jaką funkcję - poza sakralną - mogły pełnić te budowle? Odpowiedź uzasadnij, podając cechy i elementy budowli romańskich służące wskazanym przez Ciebie funkcjom.
5. Na jednej z poprzednich lekcji poznałeś już kwatery Drzwi gnieźnieńskich? O czyim życiu i działalności „opowiadały” Drzwi gnieźnieńskie?
6. Jaką rolę w średniowieczu pełniły tego rodzaju obiekty? Pamiętaj, że grupa tych, którzy potrafili czytać i pisać była bardzo nieliczna.


Na podstawie źródła 3.

1. Jakie było przeznaczenie wskazanych budowli gotyckich?
2. Z jakiego budulca zostały one wzniesione?
3. Porównaj budowle romańskie i gotyckie. Zwróć uwagę na wysokość budowli, budulec, wielkość okien i ich wypełnienie, sklepienie oraz kształt portali. Jaką rolę w tych obiektach pełniły przypory?
4. Ustal, jak nazywamy typ ołtarza, który reprezentuje dzieło Wita Stwosza.
5. Jaką scenę z życia Najświętszej Marii Panny przedstawił artysta w centralnej części ołtarza?
6. Z jakiego materiału wykonano ołtarz? Ustal, jakie są jego rozmiary.
7. Zbierz informacje o Wicie Stwoszu. Sprawdź, skąd przybył do Polski oraz jakie dzieła wykonał w Krakowie poza ołtarzem dla Kościoła Mariackiego?
8. Porównaj portale – romański i gotycki. Czym się różnią?
9. Na podstawie Piety z kościoła św. Barbary w Krakowie, podaj charakterystyczne cechy gotyckiej rzeźby figuratywnej.

Praca domowa

1. Sporządź scenariusz wycieczki szlakiem zabytków architektury i sztuki romańskiej w Polsce. Uwzględnij możliwość przemierzenia wybranych odległości w zaplanowanym czasie.
Jeśli wolisz styl gotycki, to sporządź scenariusz wycieczki szlakiem zabytków architektury i sztuki gotyckiej w Polsce. Podobnie uwzględnij możliwość przemierzenia odległości w zaplanowanym czasie.
2. Wymień zabytki sztuki średniowiecznej, które znajdują się w miejscu zamieszkania Twojej rodziny w Polsce lub w jej pobliżu. Zgromadź informacje na ich temat.




































Tytuł: Kultura i sztuka w Polsce X–XV w. I
Opis skrócony: Poznamy zabytki sztuki romańskiej i gotyckiej w Polsce oraz porozmawiamy o charakterystycznych cechach tych stylów. Wyjaśnimy zasadnicze różnice między gotykiem polskim a europejskim. Obejrzymy mapy przedstawiające rozmieszczenie obiektów architektury romańskiej i gotyckiej na ziemiach polskich.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści romanizm, gotyk, Kościół Mariacki w Krakowie, Drzwi gnieźnieńskie, Wawel, Wit Stwosz
Uwagi metodyczne Proponuję, by nauczyciel odwołał się do przykładów sztuki romańskiej i gotyckiej w państwach pobytu uczniów (jeśli to naturalnie możliwe), by wraz z uczniami porównał te obiekty z zabytkami polskimi i ustalił czas ich powstania - czy są młodsze, czy starsze od polskich. Warto zwrócić uwagę uczniów na fakt, że wiele polskich zabytków to rekonstrukcje i warto sprawdzić, czy uczniowie wiedzą, co było najważniejszą przyczyną całkowitego lub częściowego ich zniszczenia (np. jakie były losy gotyckiej katedry św. Jana w Warszawie). Przy okazji poznawania architektury gotyckiej, warto podkreślić cywilizacyjną rolę zakonu krzyżackiego, którego zamki stanowią najwybitniejsze przykłady gotyckiego budownictwa obronnego na terytorium współczesnej Polski. Proponuję skorzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. Sakralne zabytki romańskie i gotyckie oraz Świeckie zabytki gotyckie, w Ilustrowanym atlasie historii Polski, Demart, Warszawa 2006, s. 56–57, 60–61. W ramach utrwalania wiedzy o zabytkach sztuki romańskiej i gotyckiej w Polsce proponuję urządzenie konkursu na najciekawsze zdjęcie takiego zabytku, odwiedzonego w czasie wakacji w Polsce.Proponuję, by nauczyciel odwołał się do przykładów sztuki romańskiej i gotyckiej w państwach pobytu uczniów (jeśli to naturalnie możliwe), by wraz z uczniami porównał te obiekty z zabytkami polskimi i ustalił czas ich powstania - czy są młodsze, czy starsze od polskich. Warto zwrócić uwagę uczniów na fakt, że wiele polskich zabytków to rekonstrukcje i warto sprawdzić, czy uczniowie wiedzą, co było najważniejszą przyczyną całkowitego lub częściowego ich zniszczenia (np. jakie były losy gotyckiej katedry św. Jana w Warszawie). Przy okazji poznawania architektury gotyckiej, warto podkreślić cywilizacyjną rolę zakonu krzyżackiego, którego zamki stanowią najwybitniejsze przykłady gotyckiego budownictwa obronnego na terytorium współczesnej Polski. Proponuję skorzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. Sakralne zabytki romańskie i gotyckie oraz Świeckie zabytki gotyckie, w Ilustrowanym atlasie historii Polski, Demart, Warszawa 2006, s. 56–57, 60–61. W ramach utrwalania wiedzy o zabytkach sztuki romańskiej i gotyckiej w Polsce proponuję urządzenie konkursu na najciekawsze zdjęcie takiego zabytku, odwiedzonego w czasie wakacji w Polsce.
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 40
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci